Het is een zeer populair festival in Japan dat plaatsvindt tussen juli en augustus. Het is nauw verbonden met de sterren en viert de legende van twee van hen: Vega (Orihime) en Altaïr (Hikoboshi).
Tanabata (七夕, de zevende nacht/avond van de zevende maand) is een Japans feest dat al vele eeuwen wordt gevierd. De data verschillen per regio en jaar: de eerste festiviteiten beginnen op 7 juli (volgens de Gregoriaanse kalender) en strekken zich soms uit tot eind augustus (volgens de Japanse maankalender).
Het wordt soms Tanabata matsuri genoemd, wat simpelweg ‘Tanabata festival’ betekent.
LEGENDS
Er zijn vele variaties gebaseerd op een Chinees volksverhaal: “De herder en de wever”. Hier zijn de belangrijkste terugkerende regels in de Japanse versies:
Orihime was een godin van het weven. De kleren die ze maakte waren van hoge kwaliteit en werden gewaardeerd door de goden. Ze werkte daarom onvermoeibaar door. Op een dag ontmoette ze Hikoboshi, een herder.
Ze werden verliefd en verwaarloosden hun werk. De Hemelse Keizer was ontstemd en scheidde hen aan weerszijden van de Amanogawa Rivier (天の川, Rivier van de Hemel: Melkweg). De twee geliefden waren zo ongelukkig dat ze niet konden werken.
De keizer stond hen daarom toe elkaar eenmaal per jaar te ontmoeten, op de zevende nacht van de zevende maand, op voorwaarde dat ze de rest van het jaar hun werk zouden doen.
Volgens sommige versies kunnen de twee geliefden elkaar alleen ontmoeten dankzij libellen die een brug vormen over Amanogawa. Als het tijdens Tanabata regent, kan dat een slecht voorteken zijn, omdat de twee geliefden elkaar dan moeilijk weer kunnen ontmoeten.
OORSPRONG EN ONTWIKKELING VAN TANABATA DOOR DE EEUWEN HEEN
Tanabata is geïnspireerd op het Chinese festival van Qixi. Dit laatste viert dezelfde legende en heeft dezelfde betekenis: de nacht van de jaren zeventig. In tegenstelling tot Tanabata wordt Qixi gevierd volgens de Chinese kalender.
Het festival zou in 755 zijn ingevoerd door de Japanse keizerin Kōken, die de Chinese weefprinses gelijkstelde aan de Japanse weefgodin.
Het werd voor het eerst gevierd door de aristocratie: het hield in dat men zijn kwaliteiten als dichter en kalligraaf demonstreerde door te schrijven op stukken papier die men op de rivieren liet drijven.
Deze praktijk evolueerde geleidelijk. De papiertjes werden al snel aan heilige bamboetakken bevestigd in de hoop dat ze betere wevers (voor vrouwen) of schrijvers (voor mannen) zouden maken.
Het gebruik verspreidde zich naar alle klassen van de samenleving en Tanabata werd al snel het festival van de wensen aan de sterren. Alle traditionele elementen van festivals werden vervolgens toegevoegd: dansen, muziek, optochten, buffetten… Tegenwoordig is het festival, hoewel het zijn oude principes heeft behouden, voornamelijk gewijd aan kinderen.
HOE VIEREN DE JAPANNERS DIT FESTIVAL?
De gekleurde stroken papier waarop wensen worden geschreven (meestal voor succes bij examens of om iemands kalligrafie te verbeteren) worden tanzaku (rechts) genoemd.
Ze worden traditioneel bevestigd aan gezegende bamboetakken, hoewel dit een verloren zaak aan het worden is (je moet meestal naar Shinto-tempels om ze te vinden).
Deze wensbomen worden dan verbrand of op drift gezet in een rivier of zee tijdens een ceremonie. In het verleden werden offers gebracht aan de twee geliefden in de vorm van fruit, snoep en sake.
Ze waren bedoeld om de vreugde van een goddelijke hereniging over te brengen. Hoewel deze traditie grotendeels verloren is gegaan, passen sommige tempels ze nog steeds toe.
Als er festiviteiten worden georganiseerd, maken de Japanners van de gelegenheid gebruik om de traditionele yukata te dragen. Even krijgt de stad een carnavalsgevoel. Afhankelijk van de locatie kunt u lokale tradities en kenmerken opmerken in de versieringen. Een van de populairste festivals is Sendai.
Sommige versieringen kunnen zeer specifieke kenmerken hebben. Enkele voorbeelden: papieren kraanvogels, orizuru genaamd (links), symboliseren wensen voor familie, gezondheid en een lang leven, terwijl een papieren kimono, kamigoromo genaamd (rechts), iemands naaivaardigheden zou verbeteren en alles wat ziekte en ongeluk zou kunnen brengen zou verjagen, en een papieren tasje, kinchaku genaamd (rechts, onder de kimono), zou geld en goede zaken brengen.
Een van de meest populaire en wijdverspreide versieringen stelt de door Orihime geweven draden voor: fukinagashi. Dit zijn stroken gekleurd papier die gewoonlijk aan sierballen (kusudama) zijn bevestigd, die een lotusbloem symboliseren. Samen heten ze hoshii (links) en symboliseren de sterren. Ze kunnen zeer gewild en gemoderniseerd zijn.
HET FESTIVAL IN DE KUNST
De legende van de twee geliefden is een grote inspiratiebron voor kunstenaars. Ze worden dan ook vaak afgebeeld door Japanse schilders (maar ook door Chinese, Koreaanse en zelfs westerse schilders, want de legende is geëxporteerd).
Het festival zelf biedt ook een bijzondere sfeer die in veel werken wordt hergebruikt. Daarom is het waarschijnlijk één van de meest vertegenwoordigde festivals in manga. Er zijn ook oude foto’s van Hiroshige, vooral van Edo (het oude Tokyo) tijdens het festival.
Muziek en poëzie hebben zich ook op het onderwerp gestort (Tanabata Matsuri door Tegomass, bijvoorbeeld). Hier is een van de traditionele liederen van het festival en de vertaling ervan:
“Sasa no ha sara sara sara” (笹の葉 さらさら).
Nokiba ni yureru (軒端に ゆれる)
Ohoshi-sama kira kira (お星様 キラキラ)
Kin gin sunago (金 銀 砂子)
De bamboe bladeren ritselen, ritselen, ritselen,
Bibberend onder de rand.
De sterren fonkelen, fonkelen,
korrels van goud en zilver zand.