Japanse kalligrafie is een van de beroemdste en meest vereerde vormen van artistieke expressie in de Japanse cultuur.
Kalligrafie, ook bekend als Shodo, wat “de manier van schrijven” betekent, werd in de 6e eeuw na Christus vanuit China in Japan geïntroduceerd. Sindsdien heeft het zich ontwikkeld tot een unieke Japanse stijl en techniek die zowel door samoerai, edelen als burgers wordt beoefend.
Laten we proberen meer te weten te komen over Shodō: de Japanse kalligrafiekunst.
EEN KORTE GESCHIEDENIS VAN DE JAPANSE KALLIGRAFIE
Kalligrafisch schrift is werkelijk uniek en het duurt tientallen jaren om het onder de knie te krijgen en het kan net zo gewaardeerd worden als schilderijen en andere Japanse kunstvormen. Het is meer dan een kunst, het is een harmonieus en filosofisch proces uitgedrukt door een zorgvuldige compositie van penseelstreken.
Japanse kalligrafie combineert poëzie, literatuur en schilderkunst door ritme, emotie, esthetiek en spiritualiteit in een unieke kunstvorm.
Het is zo’n belangrijk aspect van de Japanse cultuur en idealen dat het zelfs wordt geïntroduceerd aan Japanse kinderen op de basisschool en in lessen kunstgeschiedenis. Japanse kalligrafie ontstond in China tijdens de Han-dynastie, en alle basisvormen werden ontwikkeld vanaf 220 na Christus.
Het werd in de 6e eeuw na Christus in Japan geïntroduceerd als een manier om het contact tussen de landen te onderhouden. Hoewel ideografische elementen al sinds ongeveer 2500 voor Christus in het schrift voorkomen, is het Japanse kalligrafische schrift zo verfijnd geworden dat het nu, samen met de traditionele Japanse kimono, door culturen over de hele wereld wordt bewonderd.
Japanse kalligrafie (meer dan Tibetaanse kalligrafie, Engelse kalligrafie, Hebreeuwse kalligrafie, Latijnse kalligrafie of Arabische kalligrafie) wordt nu beschouwd als een bijzondere kunstvorm die grafische, picturale en decoratieve kunsten combineert, evenals elementen van aquarel en ideogrammen in de handschriftkunst.
Ver van de kimono is dit schrift nu een moderne modevorm, zoals te zien is op deze Japanse trui.
WIE CREËERDE DE JAPANSE KALLIGRAFIE?
De kalligrafie werd gecreëerd door Li Si, de eerste Chinese minister van de Qin-dynastie in 208 na Christus. Aanvankelijk werden pictogrammen op botten geschreven voor religieuze doeleinden, maar al snel werd duidelijk dat een uniform schrift nodig was voor administratieve doeleinden.
Li Si wordt geacht dit gemeenschappelijke Aziatische schrift tijdens zijn bewind te hebben gestandaardiseerd. Hij besloot dat alle horizontale strepen
eerst moesten worden geschreven en dat de karakters van onder naar boven, van links naar rechts, moesten worden getekend.
Rond 300 na Christus werd de natte inktborstel uitgevonden en konden de karakters soepeler worden gemaakt. De oudste kalligrafische tekst die in Japan is gevonden is de inscriptie op de halo van het Medicijn Boeddha beeld in de Horyuji Tempel. Ono no Michikaze, een vooraanstaand ambtenaar, dichter en kalligraaf, wordt beschouwd als de grondlegger van de Japanse kalligrafie.
Hij creëerde de wayo stijl, die als kunstvorm werd beoefend tot het midden van de 19e eeuw. Nadat hij naar Japan was gekomen, werden de kenmerken van de Chinese kalligrafie aangepast aan de reeds gesproken taal en werden ze bekend als Kanji.
Kanji zijn niet-fonetische symbolen die zijn overgenomen van Chinese karakters en worden gebruikt in combinatie met de Japanse syllabische schriften hiragana en katakana.
Voor de komst van deze unieke Japanse alfabetten werd de Chinese kalligraaf Wang Xizhi beschouwd als de meest gewaardeerde kalligraaf in Japan in de 4e eeuw. Tegenwoordig is Shodo populair onder kunstacademiestudenten en wordt het veel beoefend en gerespecteerd in de Japanse cultuur.
WAT IS HET DOEL VAN JAPANSE KALLIGRAFIE?
Japanse kalligrafie heeft vele doelen. Het is een kunstvorm, een communicatiemiddel, maar ook een Zen-beoefening die harmonie en wijsheid oproept. Deze belangrijke vaardigheid wordt van generatie op generatie doorgegeven en onderstreept de schoonheid en het evenwicht van het schrift.
Met behulp van een bamboeborstel en sumi-inkt, een inkt gemaakt van dennenrook, creëert de kalligraaf een brede, vloeiende penseelstreek die lijkt op die van de Japanse schilderkunst. Het is een vloeiende en spontane beweging die elke lijn een heilige waarde wil geven.
Net als Japanse theeceremonies, ikebana, de Japanse kunst van het bloemschikken, en andere vormen van artistieke expressie, dient kalligrafie als een meditatief en spiritueel offer.
De variaties in de pigmenten, de gebaren van de verschillende schriften, de verschillende technieken en de verschillende karakters geven veel betekenis aan dit handschrift – het Japanse schrift – dat het waard is als kunst te worden beschouwd. Deze elementen zijn terug te vinden in Japanse voorwerpen zoals dit streetwear T-shirt.
SHODO SCHRIJFSTIJLEN
Sinds het ontstaan ervan hebben zich verschillende Shodo stijlen gevormd, waarvan vele de trends of het leiderschap van een bepaalde periode weerspiegelen. Hoewel sommige kunstwerken worden beschouwd als dezelfde schrijfstijl, heeft elke vaardige kalligraaf een unieke uitdrukking en manier om de specifieke stijl uit te voeren.
Er zijn verschillende streken, de erfenis van Chinese ideogrammen, meer of minder leesbare Japanse schilderkunst, verschillende karakters, meer of minder uitgesproken cursief schrift, allemaal terug te vinden in een verscheidenheid aan kalligrafieën waarbij zwarte inkt en penselen altijd centraal staan. De drie belangrijkste typen Shodo-stijlen die tegenwoordig gangbaar zijn, zijn de volgende.
KAISHO
Shodo studenten beginnen meestal met het leren van Kaisho. Deze schrijfstijl wordt beschouwd als de basis voor andere minder formele stijlen, en daarom is het noodzakelijk deze ambacht te leren. Het karakter kai (in Kaisho) betekent “correctheid” en is de basis van de stijl, die nog steeds veel mode inspireert, zoals bijvoorbeeld te zien is in dit Japanse t-shirt.
Elke streek volgt een strikte volgorde, en de compositie en verhoudingen worden zorgvuldig uitgevoerd. Zodra Kaisho wordt begrepen, kunnen kunstenaars overgaan tot minder geformaliseerde en meer artistieke stijlen.
Dit is de meest geschikte vorm van kalligrafie voor beginners om te leren, soms zelfs met een penseelpen. Men moet de typografie leren om tot een prachtige kalligrafie te komen die de beste manuscripten waardig is.
GYOSHO
Gyosho betekent letterlijk “stijl in beweging”, wat een nauwkeurige beschrijving is van de techniek die in deze kalligrafiestijl wordt gebruikt. Minder formeel en rigide dan Kaisho, is Gyosho een semi-cursief handschrift dat zich richt op beweging en vloeiendheid met minder hoekige karakters.
Het penseel van de Japanse kalligrafie verlaat het papier niet, en elke streek is bedoeld om door te gaan naar de volgende. Het geeft kunstenaars een meer creatieve uitlaatklep en wordt vaak gebruikt als dagelijkse schrijfstijl bij schrijvers. Veel grafische ontwerpers gebruiken deze lettertechniek, die een van de populairste kalligrafische technieken is.
SOSHO
Sosho is de moeilijkste vorm van kalligrafie om onder de knie te krijgen en te begrijpen. Deze cursieve stijl bootst het effect na van de wind die over het gras waait, waarbij de letters in elkaar overlopen. De streken worden sterk aangepast, en soms zelfs weggelaten, om het schrift soepeler te laten aanvoelen.
Shosho wordt meestal gebruikt in abstracte kunst, vooral Zen-kunst, waar het belangrijk is om energie over te brengen via het werk. De Chinese cultuur heeft ook invloed gehad op dit prachtige schrift, dat een erfenis is van het Chinese schrift.
OPMERKELIJKE OUDERE SCHRIJFSTIJLEN
TENSHO
Tensho is misschien wel de oudste schrijfstijl en werd ontwikkeld voordat er papier en inkt was. Het wordt “zegelschrift” genoemd omdat het werd gebruikt om zegels te maken om indrukken op andere materialen te stempelen. Het wordt nog steeds gebruikt op zegels in Japan.
REISHO
Reisho werd gecreëerd als een meer praktische en efficiënte schrijfstijl in vergelijking met Tensho. Dit type schrift, “scribe writing” genoemd, werd gedaan met inkt op stroken hout of bamboe. Het wordt nog steeds gebruikt op bankbiljetten in Japan.
GEREEDSCHAPPEN, TECHNIEKEN EN KENMERKEN VAN DE JAPANSE KALLIGRAFIE
GEREEDSCHAP
De materialen die in de Japanse kalligrafie en andere Aziatische tradities worden gebruikt, behoren tot de belangrijkste ontwikkelingen in het ambacht en worden zelfs de “vier schatten van de studie” genoemd. Deze vier schatten, of “juwelen”, zijn: het penseel, de inkt (geërfd van Chinese inkt), het papier (geërfd van rijstpapier) en de inktsteen.
- Penseel (Fude): Het penseel is waarschijnlijk het belangrijkste gereedschap voor de beste uitvoering van het ambacht. Er zijn twee soorten, hosofude, een dun penseel, en futofude, een dikker penseel. Ze zijn meestal gemaakt van bamboe met haar van dieren als wolf, das, paard of eekhoorn.
- Inkt (Sumi): terwijl vroeger schrijfinkt werd gemaakt van natuurlijke mineralen zoals grafiet, wordt het tegenwoordig gemaakt van roet van dennentakken. In Japan zijn de bergen bij Nara en Suzuka beroemd voor zwarte inkt van de hoogste kwaliteit.
- Washi (moerbeipapier): Dit traditionele Japanse papier is over het algemeen sterker dan gewoon papier en absorbeert inkt beter.
- Inktsteen (Suzuri): Kunstenaars gebruiken een inktsteen om de zwarte sumi-inkt in te wrijven.
Japanse kalligrafie-instrumenten zijn nu verkrijgbaar in verschillende prijzen en stijlen, dus je kunt het beste een expert raadplegen als je net begint.
Er zijn nog andere belangrijke hulpmiddelen om het vak onder de knie te krijgen:
- Bunchin Paper Basket: deze wordt gebruikt om het papier stil te houden tijdens het schrijven.
- Shitajiki deken: Shitajiki betekent “onder het vel” en is de mat die onder het papiergewicht wordt gelegd. Het voorkomt vlekken op het papier en zorgt voor een betere ondergrond om op te schrijven.
TECHNIEKEN EN EIGENSCHAPPEN
Shodo is bovenal een kunstvorm. De eigenschappen en technieken zijn dan ook slechts uitgangspunten voordat de kunstenaar aan elk werk zijn eigen draai geeft. Hieronder staan de basistechnieken en beste praktijken voor het creëren van een waardevol werk van Japanse kalligrafische kunst.
HOE EEN PENSEEL VAST TE HOUDEN
Kalligrafen hebben verschillende manieren om hun penselen vast te houden. Bij de Tankoho-methode wordt het penseel als een potlood vastgehouden met duim, wijs- en middelvinger. Bij de Sokoho-methode wordt de ringvinger toegevoegd.
KEUZE VAN PAPIER
Er zijn verschillende soorten papier, vooral omdat de praktijk moderner is geworden. Over het algemeen wordt wit papier gebruikt voor kanji en schrijfpapier voor penseelschrift of persoonlijke brieven. Japanse kalligrafen kunnen ook kiezen uit verschillende patronen, kleuren en diktes.
BASIS PENSEELSTREKEN
Deze acht essentiële penseelstreken in kanji worden eijihappo genoemd. Elke streek wordt geoefend en beheerst voordat hij wordt gebruikt.
ANDERE FUNCTIES
- Horizontale lijnen worden eerst geschreven.
- De tekst wordt voornamelijk van links naar rechts, van boven naar beneden geschreven.
- Variatie is een van de meest gewaardeerde aspecten van Japans vakmanschap. Een enkel werk heeft meestal een mengeling van verschillende stijlen en stijlkenmerken.
Net als andere Japanse kunsten en antiquiteiten kwam de kalligrafie vanuit een andere cultuur naar Japan. Toen de Japanners deze methode overnamen, pasten zij deze snel aan hun eigen cultuur aan en creëerden nieuwe stijlen en technieken. Tegenwoordig wordt het beschouwd als een van de meest sprekende kunstvormen in de Japanse cultuur, en de waarde ervan is vergelijkbaar met die van hoog aangeschreven schilderijen.
Verzamelaars van Japanse kunst kunnen elke penseelstreek en het spirituele en betekenisvolle karakter van elk werk waarderen. Als u ook wilt kalligraferen zoals de groten, zijn er heel betaalbare cursussen om Japanse kalligrafie te leren.
